ZOLILE HECTOR PIETERSEN: MTOTO ALIYELAZIMU KUANZISHWA KWA KUMBUKUMBU YA MAUAJI YA KIMBARI AFRIKA KUSINI, TAREHE 16 JUNI KILA MWAKA.

Na Kizito Mpangala


Zolile Hector Pietersen akiwa amebebwa na
Mbuyisa Makhubo baada ya kupgwa risasi.
kushoto ni Antoinete Sithole, dada yake
Zolile Hector Pietersen akilia.

Zolile Hector Pietersen alizaliwa tarehe 19/08/1963 mjini Soweto nchini Afrika Kusini wakati falsafa ya ubaguzi wa rangi ikiwa imepamba moto. Falsafa ya ubaguzi wa rangi ilikuwa ikijulikana kama Apartheid, ambayo ilikuwa ikiendeshwa na makaburu waliokuwa wakitawala nchi ya Afrika Kusini.

Jina halisi la ukoo wake ambalo lilikuwa likitumika na familia yake ni Pitso, lakini fdamilia hiyo ililazimika kubadili na kuwa Pietersen ili kuendana na falsafa ya Apartheid, na kujihisi kama wao ni makaburu ilhali wakiwa ni weusi. Familia hiyo iliamaua kufanya hivyo ili kukwepa dhuruma za makaburu. Hata jina la Zolile lilifutwa kwa muda ili apate nafasi ya kusoma. 

Zolile Hector Pietersen alikuwa akihudhuria shuleni kwa taabu hasa alipokuwa akipita sehemu mbalimbali ili kuelekea shuleni. Alipita kwa wasiwasi mkubwa akiwa na hofu ya kufyatuliwa risasi. Baadae alizoea hali ya milio ya risasi mara kwa mara katika mji wa Soweto. Alikuwa akienda shuleni mara nyingi akiambatana na dada yake Antoinete Sithole pamoja na rafiki yao kipenzi Mbuyisa Makhubo. Mbuyisa Makhubo alimtangulia Zolile Hector Pietersen miaka mitano kuzaliwa, hivyo alimchukulia kama kaka yake. Watatu hao walikuwa na furaha wanapokutana na kuzungumza pamoja na vilevile wakati wa shida hawakukosa kuwa pamoja ilipobidi.

Serikali ya Makaburu nchini Afrika Kusini iliweka utaratibu wa 50/50 katika mitaala yote hasa katika elimu ya msingi na sekondari. Kulikuwa na masomo muhimu zaidi ambayo yalikuwa yakifundishwa kwa lugha ya kiingereza, na yale ambayo hayakuwa na umuhimu sana yalikuwa yakifundishwa katika lugha ya Kiafrikaan. Na mitihani ilikuwa ikitolewa kulingana na lugha husika inayotumika kufundishia katika somo husika.

Tarehe 16 mwezi Juni mwaka 1976, Zolile Hector Pietersen, Antoinete Sithole pamoja na rafiki yao kipenzi Mbuyisa Makhubo walipokuwa shuleni wakihudhuria masomo walifikwa na wakati mgumu walipoanza kugoma kufundishwa masomo kwa lugha ya Kiingereza badala ya lugha yao mama ya Kiafrikaan. Ndipo polisi wa makaburu walipoanza vurugu ya kuwashambulia wanafunzi pamoja na watu wengine.

Wanafunzi walikusanyika pamoja kwa amani na kueleza kile walichokuwa wakikipinga katika taaluma. Muda mfupi baadae, mkusanyiko wa wanafunzi hao wakiwemo Zolile Hector Pietersen, Antoinete sithole na Mbuyisa Makhubo, ulishambuliwa mara tu polisi walipowasili shuleni hapo. Ndipo wanafunzi hao walianza kuokota mawe na kuwarushia polisi wa makaburu waliofika kuwatawanya kwa risasi.

Mkusanyiko wa wanafunzi hao ulikuwa na wanafunzi yapata 13,000 pamoja na wafanyakazi weusi wa shule hiyo ambapo katika wafanyakazi wa shule hiyo, wawili waliuawa kwa kupigwa risasi na polisi wa Makaburu. Kwa ghadhabu, wanafunzi waliaongeza fujo ili kutetea haki ya kitaaluma waliyokuwa wakiidai na vilevile kulinda utu wao. Walichoma magari kadhaa moto na majengo. Pia walilishambulia jengo la kiengo cha Elimu mkoa wa Transvaal.

Wanafunzi 30 walikusanyika nje ya shule ya sekondari ya Phefeni wakiwa wanaimba wimbo mkuu wa Kisotho. Polisi walipowasili katika shule hiyo, mkusanyiko huo nao ulishambuliwa na polisi hao ambapo wanafunzi nao walikuwa wakiwarushia mawe polisi. Polisi walifyatua mabomu ya gesi inayoumiza macho na kutoa machozi kwa wanafunzi hao. Haijulikani nani alitoa amri ya kuatumika kwa risasi za moto kuwafyatulia mkusanyiko ule wa wanafunzi. Wanafunzi hao walianza kukimbia na kutawanyika ovyo ili kuokoa maisha yao. Wengine walikuwa wakigalagala barabarani wakilalamika maumivu baada ya kupigwa risasi.

Zolile Hector Pieterson alilipotiwa kuwa mwanafunzi wa kwanza kufariki baada ya kuwasili katika zahanati akiwa na majeraha ya risasi. Lakini pia mwanafunzi Hasting Ndlovu alilipotiwa kufariki kutokana na majeraha ya risasi alizopigwa na polisi wa Makaburu. Lakini kutokana na kutokuwepo kwa picha iliyopigwa ya Hastings Ndlovu, imehesabiwa kuwa mwanafunzi aliyewapa simazi watu wengi nchini Afrika kusini ni ZOLILE HECTOR PIERTERSEN.

Zolile Hector Pietersen alipopigwa risasi akiwa na dada yake pamoja na rafiki yao kipenzi Mbuyisa Makhubo, alidondokea katika kona ya nyumba moja mpakani mwa mtaa wa Moema na mataa wa Vilakazi aliinuliwa na Mbuyisa Makhubo akiwa na dada yake Antoinete Sithole.

Zolile Hector Pietersen akiingizwa kwenye gari
la mwandishi wa habari na mpiga picha, 
Sam Nzima ili kupelekwa Zahanati, ambapo 
alifariki muda mfupi baada ya kuwasili Zahanati. 

Zolile Hector Pietersen alibebwa na Mbuyisa Makhubo mpaka kwenye gari la mwandishi wa habari mweusi bwana Sam Nzima na kumuingiza garini bila hata kuomba. Sam Nzima alipoona ujasiri wa Mbuyisa Makhubo akiwa na dada yake Zolie, alitoa kamera yake na kuwapiga picha walipokuwa wakisogea kwenye gari lake na kuamua kuwasaidia. Ndipo Zolile Hector Pietersen alipokimbizwa katika Zahanati ya Phenfeni. Gari lilikuwa likiendeshwa na mwandishi wa habari Sophie Tema ambaye aliambatana na Sam Nzima. Muda mfupi baada ya kumkabidhi Zolile Hector Pietersen kwa wahudumu wa afya ilitangazwa kwamba amefariki.

Mbuyisa Makhubo na Antoinete Sithole walilazimika kujificha kwa kuwa polisi walifika hadi zahanati hapo ili kuwavuruga kutokana na kitndo cha kumuinua Zolile Hector Pietersen na kumpeleka Zahanati hapo. Polisi hao pia walimuandama mwandishi wa habari na mpiga picha, Sam Nzima na kumpekua ili kuangalia picha alizopiga. Kwa bahati njema kama alivyosema yeye mwenyewe kwamba picha ya Zolile Hector Pietersen baada ya kupiga alichomoa mkanda na kuuficha kisha akaweka mkanda mwingine kwenye kamera yake. Ndipo polisi walipokosa walichokitaka. Polisi walikuwa wakizuia kupigwa picha yoyote katika tukio la mauaji hayo.

Muda mfupi baadae picha hiyo ikawekwa wazi na ikawa maarufu sana hasa nchini Urusi ambapo Sam Nzima alipongezwa, lakini polisi wa Makaburu hawakuwa na furaha ndipo walipoanza kumsaka Sam Nzima. Sama Nzima alisakwa na polisi wa Makaburu mara tu picha hiyo ilipotokea katika gazeti mojawapo nchini Urusi. Polisi waliamua kumsaka Sam Nzima kutokana na hasira dhidi ya Urusi kulisaidia silaha kundi la UMKONTHO WE SINZWE lilikuwa likipinga ubaguzi wa rangi nchini humo.

Watalii wakiwa katika makumbusho ya kumbukumbu ya
Zolile Hectror Pietersen wakitazama picha inayomwonysha
Zolile Hector Pietersen akibebwa na Mbuyisa Makhubo.

Zolile Hector Pietersen na Hastings Ndlovu walizikwa katika eneo moja mabalo hadi sasa limekuwa eneo maarufu kwa ajili ya makumbusho ya mauaji ya kimbari yaliyotokea nchini humo. Eneo hilo linaitwa HECTOR PIETERSON MEMORIAL AND MUSEUM. Makumbusho hayo yapo katika mji wa Orlando Magharibi, barabara ya Khumalo nchini humo.

Zolile Hector Pietersen alipigwa risasi na kufariki akiwa na umri wa miaka 13 tu. Tukio la kupigwa risasi Zozile Hector Pieterson limekuwa alama muhimu ya kuheshimu watoto wa Afrika.

Kaburi la Zolile Pietersen

Zolile Hector Pietersen alifanywa kuwa mwakilishi wa wanafunzi wote waliofikwa na udhalimu wa polisi wa makaburu siku ya tukio tarehe 16/06/1976. Kutokea hapo, kila mwaka barani Afrika hufanyika kumbukumbu ya siku ya mauaji hayo ya kimbari. Na kwa kuwa waliofikwa na madhila hayo wengi wao ni wanafunzi, basi siku hiyo ikaitwa SIKU YA MTOTO WA AFRIKA ambayo hufanyika 16/06 kila mwaka kwa kauli mbiu mbalimbali. Siku hiyo pia, cnhini Afrika Kusini hujulikana zaidi kama SIKU YA UDHALIMU WA FALSFASA YA APARTHEID. Lakini kwa ujumla imekuwa siku ya kuwaheshimu watoto wa Afrika na kusikiliza mahaitaji yao.

Mwaka 2002 makumbusho ya kumbukumbu ya Zolile Hector Pietersen yalifunguliwa na kupewa jina la HECTOR PIETERSEN MEMORIAL AND MUSEUM. Eneo hilo lilifadhiliwa na Wizara ya Maliasili na Utalii nchini Afrika Kusini kwa kiasi cha fedha Rand milioni 16 kwa kusaidiana na Halamshauri ya jiji la Johannesburg ambayo ilichangia kiasi cha Rand milion 7.2.

 Antoinete Sithole, dada ya Zolile Hector Pietersen ambaye ndiye
aliyenyosha mkono katika picha ya siku ya tukio la ghasia
za mjini Soweto.

HECTOR PIETERSEN MEMORIAL AND MUSEUM kwa sasa ni kivutio kikubwa cha utalii nchini Afrika Kusini ambapo mwanzoni mwa makumbusho hayo yaani eneo la mwanzo kuingia imewekwa picha maarufu nchini humo ikimuonyesha Mbuyisa Makhubo akiwa ambmbeba Zolile Hector Pietersen akiwa pamona na dada yake, Antoinete Sithole. Na dada yake Zolile Hector Pietersen ambaye yumo katika picha hiyo maarufu, ni mafanyakazi katika makumbusho hayo akiwa kama kiongozi wa kuongoza watalii.

© Kizito Mpangala (0692 555 874)

    23/01/2018