KITABU: NILIYOJIFUNZA KWENYE “HOW THE MIGHTY FALLS”

NA MARY ASSENGA

 

KITABU hiki kimeandikwa na Jim Collins. Kinaeleza ni namna gani wakubwa Huanguka, yaani jinsi gani taasisi, watu au makampuni imara sana huanguka.Baadhi ya kampuni, taasisi kubwa, nchi, hata watu binafsi maarufu kama vile wasanii au wa taaluma nyingine wanaofikia mafanikio makubwa hufika muda na kuanguka. kuna imani ambayo imejengeka kwamba mtu au taasisi baada ya kupata mafanikio makubwa ni sheria ya asili kwamba lazima kuna wakati unafika na ataanguka. hili si kweli, ukweli ni kwamba kuanguka kuna sababu na hizo huanzia ndani na huwa zinaweza kuzuilika kama hatua zikichukuliwa mapema.

Twende pamoja sasa tujadili yale nilikutana nayo

Kwa kawaida kuna hatua tano ambazo hupelekea taasisi kubwa, kampuni au mtu maarufu kuanguka na kupotea kabisa, ambazo ni kama ifuatavyo;-

 

1. Hatua ya kwanza ni kiburi kinacholetwa na mafaniko, mara nyingi mtu au taasisi ikipata mafanikio huwa na kiburi na majivuno na kuona kwamba wamefanikiwa kwa sababu labda ni wa kipekee sana kwa kuwa wana akili sana na hawawezi kuanguka tena kirahisi na kwamba wataendelea kuzidi kufanikiwa, ambapo husahau ile misingi, juhudi na mbinu zilizowafanya wafanikiwe hivyo hulewa mafanikio.

2. Hatua ya pili baada ya kiburi hujiona wanaweza kila kitu hivyo huanza kujiingiza kwenye mambo mengine ambayo hawana uwezo nayo mkubwa au kutaka kufanya mambo makubwa sana yaliyopo nje ya uwezo wao ambapo huwashinda au kuwasumbua sana na kupelekea kuathiri hata yale waliyokuwa wanayafanya vizuri, hii husababisha pia kupunguza nguvu na umakini katika yale waliyokuwa wanafanya vizuri hivyo kuanza kuathiri utendaji au uzalishaji wa huku, ambapo pia wanakuwa hawatengeneza watu sahihi wa kuendesha hayo mapya waliojiingiza bila kujiandaa.

3. Hatua ya tatu ni kupuuzia hatari dalili za kuwepo matatizo ambayo yameanza kuonekana kwa ndani ya kampuni au taasisi au mtu binfasi. Viongozi wa taasisi husika hupinga kukataa kwamba kuna hatari inakuja kwa sababu kampuni kwa muda huo kwa nje huonekana iko imara kumbe kwa ndani imeanza kuanguka, hutetea na kusema kwamba hapana huu ugumu ni wa muda tu, mambo yako sawa kabisa wala sio mabaya kiasi hicho na badala yake hulaumu tu mambo mengine badala ya kukubali kuwajibika kwa kinachoendelea ambapo halii hupelekea hatua ya nne ya anguko.

4. Hatua ya nne ni kampuni kuanza kutafuta ukombozi baada ya mambo kwenda mrama na mambo kuwa hadharani, mara nyingi hukimbilia kutafuta mkurugenzi mpya atakayeiokoa kampuni au kutafuta msaada serikali, huanza kukimbia huko na huko na kufanya maamuzi mengi ya kukurupuka katika kutaka kujiokoa, huweka mipango na mizito kwa haraka bila hata kujiridhisha au kuichambua kwa kina kama itasaidia ambapo kampuni huonekana kama imeanza kupata uhai lakini unakuta ndio inazidi kupoteza mwelekeo, na kadiri inavyohangaika kujiokoa bila kuwa na mikakati sahihi ndivyo inavyozidi kujiangamiza vibaya.

5. Hatua ya tano ni baada ya kampuni au taasisi kupoteza nguvu na pesa nyingi sana kujiokoa na kujikuta hata imepoteza nguvu yake ya kifedha ambapo hupoteza matumaini ya kuendelea kukua tena na mwisho hufa kabisa, au kwa kesi nyingine wahusika huamua kuuza kampuni au kampuni kuendelea kuhangaika na kujiingiza katika hali mbaya zaidi na matokeo yake kufa moja kwa moja.

6. Hata hivyo kampuni nyingi kubwa zinapoweza kutambua tatizo baada ya hali kuwa mbayo zinaweza kuweka mikakati sahihi na kurudi katika mafanikio kabla hazijafika katika hatua ya tano ya anguko lakini mpaka hatua ya nne kampuni ina uwezo wa kurudi katika mafanikio pale inapoamua kufuata njia sahihi. Utafiti wa Bwana Jim Collins unaonyesha kwamba anguko huanzia ndani na husababishwa na wahusika wenyewe na linaweza kutatuliwa na kutokana na maamuzi sahihi ya wahusika pia.

Tunaendelea kuangalia kwa undani zaidi hizi hatua zinazopelekea kampuni kubwa, taasisi kubwa au mtu maarufu kama vile msanii mkubwa au mtu mwingine yeyote mwenye mafanikio makubwa kuanguka

7. Huona wanastahili mafanikio na sio yatakuja kutokana na kujituma na kupambana sana, huona kwamba mafanikio ni lazima yatakuja bila kujali kama kampuni inafanya nini au haifanyi nini au bila kujali msanii anajituma au hajitumi zaidi.

8. Kupuuzia changamoto zinazojitokeza na yale

yaliyomfanya/wafanya wakafanikiwa kwa mara ya kwanza na kufikiri mambo yataendelea tu kuwa mazuri.

9. Kuacha kujifunza zaidi mambo mapya na mambo mengi zaidi ya namna ya uendeshaji wa kampuni.

10. Kupuuza kwamba na bahati nayo imechangia wao kufika hapo na badala yake kufikiri kwamba ni kutokana na uwezo na umakini wao peke yake.

11. Kutaka kuzidi kukua kwa kasi zaidi bila kujali uwezo na watu sahihi wa kuendesha hizo shughuli zaidi wanazoanzisha ambapo hupelekea kuvuruga ule utamaduni wa kampuni husika na kushindwa kufanya mambo kwa ubora unaistahili.

12. Kuendelea kuondoka kwa watu sahihi katika yale maeneo muhimu kutokana na kupoteza watu bora na sahihi zaidi au kukuza kampuni kwa kasi kiasi cha kukosa watu sahihi wa kutosha kushikilia nafasi mpya zilizotokana na kukuza kampuni.

13. Kampuni au taasisi kupandisha bei za huduma au bidhaa kutokana na kukua kwa gharama za uendeshaji badala ya kukuza nidhamu ya utendaji na uendeshaji wa kampuni.

14. Wafanyakazi kutozingatia utamaduni na kauli mbiu za kazi na kupoteza ile ari iliyojengwa na kampuni na badala yake kufanya kazi kama kazi badala ya kazi kama majukumu na wajibu.

15. Mabadiliko ya uongozi wa kampuni yanayopelekea kupata viongozi dhaifu, kushindwa kutengeneza viongozi bora ndani ya kampuni, misukosuko ya kisiasa, mikosi na kushindwa kuchagua viongozi sahihi wa kurithi nafasi za uongozi ndani ya kampuni.

16. Maslahi binafsi kuwa juu ya maslahi ya kampuni kama vile utajiri binafsi, heshima binafsi, umaarufu, kufanya mambo yatakayokupa ufahari wa muda mfupi badala ya kuwekeza katika kujenga kampuni itakayokuwa imara kwa miaka mingi mbele.

17. Kulaumu hali ya nje ya kampuni na kukataa kuwajibika kwamba matatizo yako ndani ya kampuni yenyewe na viongozi kuzungumza na kuona zaidi matatizo kutokana nje ya kampuni kuliko kutoka ndani.

18. Kuongoza kampuni kutokana na takwimu zisizo sahihi na kufanya maamuzi kutokana hizo taarifa zisizo na uhakika au za kutengeneza lakini sio uhalisia.

19. Kutopenda kukosolewa na kuambiwa ukweli mchungu na badala yake, kutaka zaidi kuungwa mkono kwa kila jambo na kuambiwa yale yanayokufurahisha na unayotaka kusikia peke yake, pia kupenda kuheshimiwa na kunyenyekewa kama mtu mwenye hadhi kubwa.

20. Kuhangaika kufanya mabadiliko mengi ya hovyo hovyo haraka haraka kama kubadili mbinu, viongozi, miradi, programu mpya kila wakati bila mafanikio yoyote.

21. Kuwa na mafanikio makubwa au ya kawaida sio kwa sababu hakuna changamoto au nyakati ngumu bali uwezo na uimara wa kupambana na changamoto hizo na kurudi kwenye mafanikio makubwa kuliko uliyokuwa nayo mwanzo. Mataifa makubwa yanawezo kuanguka na kusimama upya, Makampuni makubwa zinaweza kuanguka na kusimama upya, Taasisi za kijamii zinaweza kuanguka na kusimama upya, watu wakubwa na maarufu wanaweza kuanguka na kusimama upya, ilimradi huchoki wala kukata tamaa matumaini yapo makubwa.

©Mary Assenga